İki ya da daha fazla maddenin birbirleri ile etkileşerek kendi özelliklerini kaybedip yeni özelliklerde bir takım ürünler meydana getirmesine kimyasal olay, bunların formüllerle gösterilmesine kimyasal denklem denir. Kimyasal denklemlerde () işaretinin sol tarafında reaksiyona girenler, sağ tarafında da ürünler bulunur.
· Hidroklorik asit ve sodyum hidroksitin reaksiyonundan yemek tuzu ve su meydana gelir. Bu kimyasal olayın denklemi
HCl + NaOH NaCl + H2O
şeklindedir. Bu olayda reaksiyona giren ve çıkan atom sayıları birbirine eşittir.
Kimyasal reaksiyonlarda değişmeyen bazı özellikler.
§ Atom sayısı ve cinsi
§ Toplam kütle
§ Toplam proton sayısı
§ Toplam nötron sayısı
§ Toplam elektron sayısı
§ Kütle numaraları
§ Çekirdek kararlılıkları
Kimyasal reaksiyonlarda;
Mol sayısı, molekül sayısı, basınç, hacim, sıcaklık değişebilir.
BASİT DENKLEM DENKLEŞTİRME
Karışık redoks reaksiyonlarının dışındaki denklemleri denkleştirmek için atom sayısı en fazla olan bileşiğin kat sayısı 1 olarak alınır. Diğerlerinin katsayısı buna bağlı olarak sayılarak bulunur.
DENKLEM KATSAYILARININ YORUMU ve ANLAMI
Bir kimyasal denklemde maddelerin baş tarafında bulunan katsayılar mol olarak yorumlanır.
Şayet reaksiyona giren ve oluşan maddelerin tamamı gaz olursa kat sayılar hacim (lt) olarak da yorumlanabilir.
N2(g)+ 3H2(g) 2NH3(g) denklemi;
1 mol N2(g)ile 3 mol H2 tepkimeye girmiş 2 mol NH3 oluşmuştur. Şeklinde yorumlanır.
Bu denklemde maddelerin tamamı gaz olduğundan 1 hacim N2 ile 3 hacim H2tepkimeye girmiş ve 2 hacim NH3 oluşmuş şeklinde de yorumlanabilir.
Ya da 1 lt N2ile 3 lt H2 tepkimeye girerse 2 lt NH3 oluşur da denilebilir.
REAKSİYON TİPLERİ
1. Asit - Baz reaksiyonları
· Asit ve bazların reaksiyonundan tuz ve su oluşur. Olaya nötürleşme denir. Su oluşurken asidin H+ iyonu ile bazın OH- iyonu birleşir.
HCI + NaOH NaCI + H2O
· Asit oksitlerin bazlarla, bazik oksitlerin asitlerle ve asit oksitlerin bazik oksitlerle reaksiyonları da asit baz reaksiyonudur.
CO2 + 2NaOH Na2CO3+ H2O
· Anhidrobaz olan NH2 ün asitlerle reaksiyonundan yalnız tuz oluşur.
2NH3 + H2SO4 (NH4)2SO4
· Na2CO3ve CaCO3 gibi bazik tuzların asitlerle reaksiyonundan tuz ve su oluşur, CO2 gazı açıga çıkar.
CaCO3+ 2HCI CaCI2 + CO2(g) + H2O
2. Metallerin asitlerle reaksiyonu
· Hidrojenden aktif metallerin asitlerle reaksiyonundan tuz oluşur. Hidrojen gazı açıga çıkar.
Mg + 2HCI MgCI2 + H2(g)
Zn + 2HCI ZnCI2 + H2(g)
· Soy ve yarı soy metallere oksijensiz asitler etki etmez.
Cu + HCI Reaksiyon vermez
Ag + HCI Reaksiyon vermez.
· Yarısoy metallere (Cu - Hg - Ag) HNO3 ve H2SO4 gibi asitler yükseltgen özellikte etki ederler. Reaksiyon sonucu H2 gazı açıga çıkmaz.
Derişik H2SO4kullanıldığında SO2 gazı açığa çıkar. Seyreltik H2SO4reaksiyon vermez. Derişik HNO3 den NO2(g), seyreltik HNO3den NO(g) elde edilir.
3. Metallerin bazlarla reaksiyonu
Kuvvetli bazlarla yalnızca anfoter metaller (Al, Zn, Sn, Pb ...) reaksiyon verir. Tuz oluşur. Hidrojen gazı açığa çıkar.
Zn + 2NaOH Na2ZnO2 + H2(g)
AI + 3NaOH Na3AIO3 + 3/2 H2(g)
4. Organik bileşiklerin yanma reaksiyonu
Hidrokarbon; yapısında C ve H atomu bulunduran bileşiklerdir. Bazı organik bileşiklerin yapısında C - H - O atomları bulunur. Organik bileşiklerin yanmasından CO2ve H2O oluşur.
C3H6+ 9/2 O2 3CO2 + 3H2O
C2H5OH + 3O2 2CO2 + 3H2O
5. Yer değiştirme reaksiyonları
Aktiflik:Metallerin elektron verebilme, ametallerin elektron alabilme kabiliyetine aktiflik denir.
Aktif olan bir metal daha pasif olan metal katyonu ile yer değiştirir.
Fe(k)+ 2AgNO3(ag) Fe(NO3)2(ag) + 2Ag(k)
· Aktif olan bir ametal daha pasif olan ametal anyonu ile yer değiştirir.
2NaI + Br2 2Na Br + I2
· Anyon ve katyon her ikisi de yer değiştirir.
AgNO3+ NaCI AgCI + NaNO3
6. Aktif metallerin su ile reaksiyonu
Li K Ba Sr Ca Na gibi aktif metallerin su ile reaksiyonundan hidrojen gazı açıga çıkarken metal hidroksit oluşur.
Na + H2O NaOH + 1/2 H2(g)
7. Analiz (Ayrışma) Reaksiyonları
Bir bileşiğin kendisinden daha basit maddelere ayrıştırılmasına analiz denir.
Aşağıdaki denklemler analiz reaksiyonlarına örnek olarak verilebilir.
CaCO3+ ısı CaO + CO2(g)
elektroliz
H2O H2 + 1/2 O2
8. Sentez (Birleşme) reaksiyonları
Birden fazla maddenin birleşerek yeni özellikte yeni bir madde oluşturması olayına sentez denir.
H2+ 1/2 O2 H2O
N2+ 3H2 2NH3
Redoks Reaksiyonları
Kimyasal reaksiyonların birçoğunda reaksiyona giren maddeler arasında elektron alışverişi olur. Böyle reaksiyonlara redoks reaksiyonları denir.
Redoks,yükseltgenme (elektron verme) ve indirgenme (elektron alma) olaylarının birleşimidir.
Elektron veren atom kendisi yükseltgenirken karşısındakini indirgediğinden dolayı indirgendir.Elektron alan atom kendisi indirgenirken karşısındakini yükseltgediği için yükseltgendir.
Yükseltgenme (Elektron verme)
Al0 Al+3 + 3e- | 3e- vermiş, ya da 3e- ile yükseltgenmiş |
Cl-1 Cl+7 + 8e- | 8e- vermiş, ya da 8e- ile yükseltgenmiş |
2Cl Cl2 + 2e- | 2e- vermiş, ya da 2e- ile yükseltgenmiş |
S3-2 3S+6 + 24e- | 24e- vermiş, ya da 24e- ile yükseltgenmiş |
İndirgenme (Elektron alma)
Mg+2 + 2e- Mg0 2e- | almış ya da 2e- ile indirgenmiş |
P+5 + 2e- P+3 2e- | almış ya da 2e- ile indirgenmiş |
N2 + 6e- 2N-3 6e- | almış ya da 6e- ile indirgenmiş |
Redoks Denklemlerinin Denkleştirilmesi
Sırası ile şu işlemler yapılmalıdır;
1. Değerlik değiştiren elementler tespit edilerek her iki taraftaki değerlikleri bulunur.
2. Yükseltgenme ve indirgenme yarı tepkimeleri ayrı ayrı yazılır.
3. Verilen elektron sayısı alınan elektron sayısına eşit olması gerektiğinden uygun katsayılar kullanılarak elektron eşitliği sağlanır.
4. Reaksiyon, iyon reaksiyonu ise (asidik ortamda ya da bazik ortamda gerçekleşen bir tepkime ise) H+ ya da OH- iyonları ekleyerek veya denklem üzerinde H+ ya da OH- iyonları gözüküyorsa bunların katsayıları değiştirilerek yük denkliği sağlanır. Gerekli tarafa H2O yazılır.
5. Reaksiyona giren atomların cins ve sayısı, reaksiyondan çıkan atomların cins ve sayısına eşit olması gerektiğinden dolayı atom eşitliği sağlanmamış atomlar uygun katsayılarla eşitlenir.
Hiç yorum yok
Yorum Gönder
1.YORUMLARA ADINIZI VE ŞEHRİNİZİ YAZINIZ. BU BİLGİLER YAZILMAZSA CEVAP VERİLMEYECEKTİR
2.SORULAR ONAYLANDIKTAN SONRA YAYINLANACAKTIR.
3.GMAİL HESABI OLANLAR YORUMU YAZDIKTAN SONRA ALTTAKİ BENİ BİLGİLENDİRİ TIKLARSANIZ SORULARA VERDİĞİMİZ CEVAPLAR MAİL ADRESİNİZE GELECEKTİR
4.KÜFÜR VE ŞİDDET İÇEREN YORUMLAR YAYINLANMAYACAKTIR