Atatürk'ün Siyasi Hayatı

Atatürk önce Trablusgarp savaşında İtalya’ya karşı halkı teşkilatlandırıp Trablus ve Bin gazi’yi alıyor. Daha sonra 1. Dünya Savaşı çıkıyor. İtilaf devletleri Rusya’ya yardım için Çanakkale’ye geliyor. Atatürk Çanakkale Cephesinde itilafçılar ile savaşıyor. Arı burnu, Conk bayırı ve Kireç tepe de başarılar kazanıyor ve Atatürk’e General rütbesi veriliyor. Çanakkale’deki başarılarından dolayı Kafkas Cephesine atanıyor. Kafkas Cephesinde Ruslara karşı savaşıyor ve Muş ve Bitlis’i geri alıyor. Rusya’da Bolşevik İhtilali olunca Rusya savaştan çekiliyor ve Kafkas Cephesi kapanıyor. 3 Mart 1918 de Rusya ile Brest Litowsk Antlaşması yapılarak Kars, Ardahan, Batum Osmanlıya kalıyor. Atatürk Kafkas Cephesinden sonra Suriye Cephesine Yıldırım Orduları Grup Komutanı olarak atanıyor. Burada İngilizlerle savaşıyor. Ve onları Halep’te durdurarak Misak-ı Milli’nin Suriye sınırı çizilmiştir. Bu cephe Mondros ile kapanmıştır. Atatürk Mondros’a itiraz etmiş İstanbul hükümetine telgraf çekiyor. İstanbul hükümeti de antlaşmaya engel olur diye Atatürk’ü İstanbul’a çağırıyor ve Yıldırım Orduları Grup Komutanlığını kapatıyor. Atatürk 13 Kasım 1918 de İstanbul’a geliyor ve aynı gün itilaf donanmalarını İstanbul’da görüyor ve geldikleri gibi giderler diyor ve 4 yıl sonra gitmişlerdir. Atatürk İstanbul hükümetinde görev alıp bu antlaşmaya engel olmaya çalışmış fakat bunun olmayacağını anlayınca Anadolu’ya geçip milli mücadeleyi başlatma kararını padişahla beraber almışlardır. Samsun işgal edilmiş Rumlar Pontus devletini kurmak için çeteler kurup halkı katletmeye başlamıştır. Bir yüzbaşı bu durumu kabullenmeyip askerleriyle beraber dağa çıkmış İngilizler 7. Maddeye dayanarak burayı işgal edeceklerini söylemiş İstanbul hükümeti de olayları araştırmak için Büyük yetkilerle 9 Ordu müfettişi olarak Mustafa Kemal Paşayı Samsun’a göndermiştir. Atatürk 19 Mayıs 1919 da Samsun’açıkmış ve daha sonra İstanbul hükümeti 9. ordu Müfettişliği görevini 3. Ordu müfettişliği şeklinde değiştirmiş fakat yetkileri aynı kalmıştır. İstanbul’a gönderdiği ilk raporunda Rum çetelerin katliam yaptığını ve İngilizlerin de buna göz yumduğunu yazmış. Tutuklanma tehlikesi olduğundan Samsun’dan 25 Mayıs 1919 da Havza’ya geçmiştir. 28–29 Mayıs da asker ve sivil kurumlara Havza Genelgesini göndererek İstanbul hükümeti ve itilafçılara protesto telgrafları çekmelerini mitingler düzenlemelerini istemiş böylece halkı işgallere tepki vermesini sağladı. İtilafçılar mitinglere ve telgraflı protestolara karşı tutukladığı devlet adamlarını Malta’ya sürgüne gönderdi. İstanbul hükümeti de Atatürk’ü İstanbul’a çağırdı fakat Atatürk emre uymayarak Amasya’ya geçti. Ali Fuat, Refet, Rauf, Cemal paşa ve Kazım Karabekir’in onayını alarak Amasya Genelgesini yayınladı. İstanbul hükümeti Atatürk’ü İstanbul’a çağırdı ve isterse izne ayrılabileceğini söyledi. Genelgenin yasadışı olduğunu ilan etti ve uygulayanların tutuklanacağını açıklamıştır. Atatürk’ün İstanbul’a gelmemesinden dolayı müfettişlik görevinden alındı ve tutuklama kararı çıkartmıştır. Atatürk Tokat’tan Erzurum’a geçti. Askerlikten istifa etti ve Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ve ileri gelenler tarafından davet edilerek kongreye katıldı 23 Temmuz–7 Ağustos 1919. Erzurum Kongresi başkanı seçildi. 15. Kolordu komutanı Kazım Karabekir ben ve askerim emrindeyiz paşam demiş ve onu desteklemiştir. Bu kongrenin amacı doğuda Ermeni Devletinin kurulmasını engellemekti. 54 delege katıldı ve İstanbul hükümeti bunu isyan hareketi olarak tanımladı. Bu sırada batıda Yunanlılara karşı Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri toplandı. Batı Cephesikuruldu. Atatürk Sivas Kongresi’ne 4–11 Eylül 1919 da katıldı. İstanbul hükümeti kongreyi engellemeye çalıştı ve yasadışı ilan ederek katılanların tutuklanacağını ilan etti. Kongreyi engellemeye çalışan Elazığ valisi Ali Galip Kazım Karabekir tarafından dağıtılmıştır. Bu olaydan sonra Atatürk İstanbul ile haberleşmeyi kesti. Atatürk bu kongrede Temsil heyetini kurdu ve kendisi başkan oldu. Bu kongreden 1 hafta sonra Sivas’a gelen Amerikalı General J.G. Harbord ile görüşen Atatürk Türk devleti kuracağını söyledi. Bu sırada İstanbul’da damat Ferit hükümeti istifa etti. Yerine Ali Rıza Paşa hükümeti kuruldu. Uzlaşmacı bir kişiydi. Bahriye nazırı Salih Paşayı Amasya’ya gönderdi ve Amasya Görüşmeleri ve Protokolü 20–22- Ekim 1919 Atatürk ile Salih paşa arasında yapıldı. Salih paşa alınan kararları meclise sundu fakat onaylatamadı. Sadece Mebuslar Meclisiaçılması kararlaştırıldı. Atatürk Amasya Görüşmelerinden sonra Sivas’a döndü. Oradan Temsil heyeti ile Ankara’ya geçti. İstanbul güvenli değildi. 27 Aralık 1919 da Ankara’ya gelen Atatürk buradan geçip İstanbul’a giden milletvekilleri ile görüştü ve onlardan Mecliste müdafaa-i Hukuk Grubunun kurulmasını, Sivas Kongresi kararlarının kabul edilmesini ve kendisinin başkan seçilmesini istedi. 12 Ocak 1920 de Meclisi Mebusan açıldı. Fakat saltanat yanlısıydı. Milletvekilleri sözünü tutmadı ve Felah-ı Vatan Grubunu kurdular ve Atatürk’ü başkan seçmediler. İtilafçılar önce Meclisin açılmasına karşı çıktılar sonra yapacakları antlaşmayı onaylatmak için desteklediler. Meclis 28 Ocak 1920 de Misak-ı Milli kararlarını kabul etti ve dünya’ya duyurdu. Böylece Erzurum ve Sivas Kongreleri kararları kabul edildi. İtilafçılar meclise baskı yaparak kararların iptal edilmesini istedi. Baskı sonucu Ali Rıza Paşa hükümeti istifa etti ve Salih Paşa hükümeti kuruldu. İtilafçılar bununla da yetinmeyip 16 Mart 1920 de İstanbul’u işgal etti. Birçok aydını ve milletvekilini tutukladı ve meclisi zorla kapattı. Atatürk itilafçılara telgraf çekerek protesto etti. Ve Tutuklanmamış milletvekillerini Ankara’ya davet etti. İstanbul’ giden gelirleri dondurdu. Güvenlik için Ankara giden demiryollarını tahrip etti. 19 Mart 1920 de bir genelge yayınlayarak her ilden 5 milletvekili seçilerek 15 gün içinde Ankara’ya gelmesini istedi. 23 Nisan 1920 de ilk TBMM açıldı. İlk oturum 120 kişi sonra 309 kişi olmuştur. Atatürk meclis başkanı seçilmiştir. Bu meclise ihtilalci veya savaş meclisi de denir. TBMM’nin açılmasıyla Temsil heyetinin görevi sona erdi. TBMM Hıyanet-i Vataniye kanunu çıkarıldı. İstiklal Mahkemeleri kuruldu. 1921 Anayasası ile İstiklal Marşı kabul edildi. Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalandı. Saltanat kaldırıldı. 1. İnönü, 2. İnönü, Eskişehir-Kütahya, Sakarya, Büyük Taarruz ve Başkomutanlık savaşları yapıldı. Batı Anadolu’da düzenli ordu kuruldu. Damat Ferit hükümeti Atatürk için idam kararı çıkarttı ve Atatürk aleyhine fetvalar çıkarttı. Bu direnişi engellemek için İstanbul hükümeti ayaklanmalar çıkarttı. Bunlar Aznavur, Kuvayı İnzibatiye, Bolu, Hendek, Düzce, Yozgat, Afyon, Konya, Milli Aşiret, Ali batı, Şeyh Eşref, Koçkiri, isyanlarıdır. TBMM bu isyanları bastırmıştır. Ermeni ve Rum azınlıkları da devlet kurmak için isyan etmişler Gümrü antlaşması ile Ermeni sorunu sona ermiştir. TBMM’yi, en çok uğraştıran isyan Rum isyanıdır. Büyük Taarruz sonucu isyan sona ermiştir. Ayrıca Kuvayı Milliye birliklerinden Demirci Mehmet Efe ve Çerkes Ethem düzenli orduya katılmamış ve isyan etmişlerdir. İsmet İnönü 1. İnönü Savaşından sonra bu isyanlara son vermiştir. TBMM bu isyanlara karşı Hıyaneti Vataniye Kanunu ve İstiklal Mahkemeleri kurdu. Bu isyanlar 1. İnönü savaşına neden olmuştur.

                 Galip devletler yapacakları antlaşmaları Paris Barış Konferansında hazırladılar fakat Osmanlı ile yapacakları antlaşmayı sonraya bıraktılar. Osmanlıyı paylaşmak için İtilafçılar İtalya’nın San Remo Konferansını topladılar. Osmanlıyı Tevfik Paşa temsil etti. Antlaşmanın ağır olduğunu ve imzalanamayacağını söylemiştir. Bunun üzerine Yunanlılar işgale başlamış Osmanlı imzalamak zorunda kalmıştır. Paris’in Sevr kasabasında imzalanmış 433 maddedir. Osmanlı bu antlaşmayla itilafçıların sömürgesi oldu. Boğazlardaki haklarını kaybetti. Ordusu dağıtıldı. Azınlıklar daha fazla hakka sahip oldu. Kapitülasyonlar genişletildi. Mebusan meclisi ve TBMM onaylamadığından geçersizdir. Osmanlının imzaladığı son antlaşmadır. İmzalayanlar vatan haini ilan edildi.

                Kurtuluş Savaşında üç cephede savaşılmıştır. Doğu cephesinde Ermenilerle yapılmış3 Aralık 1920 Gümrü antlaşmasıyla sona ermiştir. İngiliz ve Fransızlara karşı savaşılmış. Fransa Sakarya Savaşından sonra Ankara Antlaşması imzalayarak çekilmiştir. Batı Cephesinde Yunanlılara karşı savaşılmış. 1. İnönü savaşı yapılarak TBMM kazanmıştır. İngilizler Yunanlılara zaman kazandırmak için LONDRA KONFERANSI ( 21 Şubat–12 Mart 1921 ) topladılar. Bu konferansa İstanbul hükümeti resmi davetliydi fakat Atatürk’ün de gelmesini istediler. Atatürk bir hayat gönderdi. Osmanlı temsilcisi Tevfik Paşa sözü TBMM den Bekir Sami Beye bıraktı. O da Sevr’in uygulanamayacağını anlattı. İtilafçılarla antlaşmalar imzaladıysa da TBMM onaylamadı. Bu konferansla TBMM itilafçılarca resmen tanındı.